Thursday, March 23, 2017

HOME

Salamat mikot

Blog ti nengal khas untuk nyilaw bahan agaon mbaca on-line yao tanulis selalom versi tuntut Sang Jati Dusun yao biasa enisu mok kawasan Mukim Bukit Sawat, Daerah Belait.





SANG JATI



ISI KANDUNGAN BLOG



Tabiat Basangka-Sangka
Andi Buli Manang
Jalama Tuwo Bakarusi Ruda
Kasuat Tipu Ragao Barang
Shair Adaw Gayao
Kelumbi Empuan Pasal

Rasia Umur Tuwo
Kisa Ingob Jalama Mapaok
Mulo Pandai Makan Kaladi
Sarita Asal Usul: Bukit Serawong
Kisa Yandaol
Tuturan Ngal Irak
Kisa Marugi Bungkuk
Jalama Kakalap Intan


Kisa Jalama Batarak
Jalama Jawa
Sajak Sang Jati
Pantun-Pantun Sang Jati
Mangiro Waktu
Panipu Salalu Aro Dambao-Dambao
Mambanding Tuntut Sang Jati Ya Dusun Sabah
Ingat-Ingat Kalaw Mali Mok Supermarket

Kisa Tabaol Pasaw

Aro Adaw Jati Silap
Banor Ka Usin Ti Mustahak?
Dambo Neo Suang Jelama Sang Jati?
Ramputi Bantuntut Cam Sang Jati
Batuntut Ya Sang Bisaya
Tuntut Selalom
Bahasa Menunjukkan Bangsa

TABIAT BASANGKA-SANGKA

Ti pasal tabiat manusia. Suda salalu ni hal iti tanulis sino siti mok media sosial. Jadi kuji pun suka ni maya namaoh isu macam iti mok blog iti sapaya jalama ramai kalap pandai.

Gena sanginan-sanginan tantu andi miso. Tapi tabiat yao suka basangka-sangka ti memang suda buai suang jati makito tad jaman tagulu lagi.

Arao duwo jenis perkara yao jadi sangkaan ero. Sangkaan mancoi ya sangkaan andi mancoi.


Tapi yao paling suang eyo nao jenis yao andi barapa mancoi.




Suba jati parati hal-hal macam sariba iti:


- Jalama sigot basambayang dikatakan riak
- Jalama barihat nyanang gena dikatakan pamalas



 - Jalama ya pakaian agu disangka mangantalang 
 - Jalama bapakaian rat disangka angat masikin
 

- Jalama makan suang disangka marangka
- Jalama makan kadiok disangka angat masingot

- Jalama senyum disangka manyindir
- Jalama mancaom rupa disangka nakalagaoh

- Jalama batutur barunding disangka ngalimut
- Jalama lamaot garaom-garaom disangka andi suka baguil ya jalama

- Jalama yao suka managur disangka kan mangudat
- Jalama yao suka irak-irak disangka mangada-ngada

- Esoi yao suka muwot disangka suka sampur hal jalama lain


Padahal yao sabanaor ao...........

 * Ambao pandai yao senyum ino karana basadaka
 * Ambao pandai yao mancaom rupa ino karana nganangkan duso

 * Ambao pandai yao batutur barunding ino menak pandapat
 * Ambao pandai yao garaom-garaom ino karana ngal ibadah

 * Ambao pandai yao suka managur ino barisi jalama ao
 * Ambao pandai yao irak-irak ino taraom otoak ao

 * Ambao pandai yao suka muwot ino pamadulian jalama ao


Pasal ino la..................
Uno gala yao jati kito adaong suka basangka-sangka.

Sikap basangka-sangka mamatai gena. Parasaan jadi putut.
Paling suang basangka-sangka pun ngibit salaka bagi inan sandiri.




Adaong la talampau basangka-sangka rat. Paling mancoi adaong arao samao sakali sikap basangka-sangka ti mok gena jati. Andi mancoi jadi ao jikalau basangka yao bukan-bukan. Sabab ao jati pun ni andi pandai banaor sangaye pakara mok dunya  ti.

Ingat gala. Jikalau andi pandai andi apa.  Adaong basangka-sangka yao andi mancoi!


----------------------------------------------------

Wednesday, March 15, 2017

Andi Buli Manang




Kan mau manang sangaye?

Tantu sakali. Ino naluri biasa manusia.

Anjop aro jalama yao mau ala suma-suma.  Ala rati ao ngal ikum. Mikom entangan jalama suang.  Makak jadi peradan. Jadi bua tuturan jalama sino siti.   

Tapi...... yao gi TAPI....

Jati sabanaor ao andi buli manang. Selalaom keadaan jati manang yao sabanaor ao jati nao suda ala. Suma jati andi kito. Jati andi sadar...... ataupun JATI ANDI MAU SADAR!!



Mantiti.

Suba jati naliti suntu-suntu yao sariba iti:

Waktu badagang jati bagutoal maya jalama mali, walaupun jati manang tapi palanggan jati tatap midu.

Kalau bagutoal maya kawan miso jati bakarijan, walaupun jati manang tapi gaira samangat bakarijan miso kumpulan kan malanjop.

Kalau bagutoal maya bos atau majikan walau manang tapi arapan mancoi masa dapan mok tampat ino kan malanjop.

Kalau bagutoal maya indu yama, maya rumo santari, walaupun manang tapi ubungan bakaluarga tantu jadi ranggang.

Kalau bagutoal maya guru, walaupun manang tapi barakat ngalap nuntut limu maya kemesraan pargaulan tantu kan lanjop.

Kalau bagutoal maya kawan, walaupun jati manang tapi yao pasti jati kan kurang neyo kawan.

Kalau bagutoal maya anao, maya sawo, walaupun jati manang tapi
parasaan sayang pasti kan bakurang

Kalau bagutoal maya esoi-esoi pun, walaupun jati manang tapi
jati tatap ala.....

Yao manang.... suma EGO inan sandiri. Perasaan mamenting hal inan sandiri gala.


Memang susa untuk mangala ego jati sandiri.  Tapi suba gaon ngujum selalaom gena. Ego nao adaong la angat labi-labi. Anjop aro untung ao. Suma rugi yao aro.


Suba jati samao-samao bapikir....

Pabila jati narimo taguran tad esoi gala maka adaong la tarus-tarus  makasiow ataupun batuntut rauk-rauk macam jalama kasuat rasuk tapi basyukur la karana rupa-rupa ao kakal arao ni jalama yao mau nagur kasilapan jati. Basyukur la jati.  Suang-suang basyukur.

Asil ao eyaw jati kan sanang  ..........
        - suang palanggan, tantu untung
        - suang kawan, tantu suang buli nulung
        - lingkas nakod pangkat, tantu suang kalap usin
        - kaluarga aman damai, tantu eyaw harmoni
        ......... macam-macam lagi




Monday, February 6, 2017

JALAMA TUWO BAKARUSI RUDA


Ti arao kisa yao suang panibit mok rangkaian sosial. Kisa ti mungkin ni alap nengal atau kanarang gala gama panulis asal ao tapi mesej selalaom sarita ao arao ni banaor ao.

Jadi kuji pasilau ni mok blog jaye ti untuk agaon jalama suang ngintong satarus ao untuk namba lagi bahan-bahan bacaan selalaom tuntut Sang Jati Dusun mok blog iti.

Sarita ao mantiti:.................




Arao sabua teksi baranti likud bantuka sawo panulis  samasa panulis suat dudul gama sawo ao untuk rawatan mok sapitar.  Dariba teksi nao sanilau ngalap karusi ruda karana jalama tuwo yao enibit ao nao suda andi kapapaol manau.

Panulis nulung nyurung diso samuwon li selalaom tarus ni makuku sambila jalama tuwo eno.

 " Kuji kito Tuan Haji salalu duduloan gama teksi. Uno anjop arao anak ka?" kain panulis muwot di jalama tuwo eno.

"Sawo da natai. Anak-anak suda bakarijan, suda kawin , garaom ali-ali. Kuji andi mau nag anak-anak ngadudul karna  kuji lamakak ero baduso karna manulak, ngal-ngal alasan atau ngadudul maya parasaan macam-macam. Agao la kuji ngupa teksi."

Eyo garaom satagaol. Panulis suda basadio ngarangow tuturan diso.

"Masa iti kuji sadar, jati ngesa anak untuk nyanang iyaw diso. Adaong arap untuk manyanang iyaw jati,"  sambung ao lagi.


Panulis kito jalama tuwo nao ngemid aig mato diso.

"Duso nyabit 'uh" pun suda sukup gayo bagi sanginan anak. Uno lagi manulak, ngal alasan ya rabas mancom pabila getakaon miso-miso pakara. Ago la nao.  Kuji anggap kuji suda naye kawajipam untuk ngesa ero. Ago la ero eyaw sandiri andi paya agaon nganggu,"  kain ao lagi.

Manitik aig mato panulis ngarangow sarita jalama tuwo eno. 

Bua tuturan jalama tuwo eno banaor-banaor samuwon selalaom gena panulis.  Ainka karna andi parna manulak uno getakaon yama. Ainka andi parna nak alasan di yama untuk andi nunai uno di mau diso. Ainka ni andi parna mancom rabas ngintong yama diso. Tapi karna miso pasal yao lain.

Jalama tuwo ti ainka ka gala sampurna nunai tanggungjawap diso tatapi ngal miso pakara yao labi lagi saboi-saboi sanggup nulung ngalindung anak-anak diso daripada mengal duso.

Yama ya ina esoi gala tatap sanggup bagadai uno gala untuk nulung  anak, ain karna paksa tapi memang suda samulojadi macam eno gama alatala.

Sadu mok lubuk gena ero baarap anak-anak la tampat bagantung samasa matuwo.  Tapi macam sarita jalama tuwo sawat ti kuma,  aher ao pabila jaman baruba maka suang la suda anak-anak asik sibuk maya urusan dunya saboi-saboi kamuan atau silap ngal patimbangan antara kapentingan nak paratian di mok yama yao suda ujur manyusa gala eno ka atau balumba-lumba ngandakop kasanangan mok dunya ti! 

Pasaya la. Yama yao mancoi tatap kan tarus bakurban samo macam jalama tuwo yao sanarita panulis sa-awad-awad umur ao.


Na uno sala ao ni jikalau anak-anak nguba kadiok sikap ero masing-masing. 

Baranti la nak alasan li ina yama jati karna ero (ina yama jati) anjop parna pun nak alasan untuk nunai uno gala getakon jati kasuali pabila ero banor-banor anjop kamampuan samo sakali!!


-------------------------------------------